Frenulum, Frenektomi
Dudak ve Dil Bağının Alınması - İstanbul

Vücudun doğal bir parçasıdır ve herkesin ağzında bu tür bir oluşum vardır. Ancak bu doku bazı kişilerde normalden daha kalın, kısa ya da gergin olabilir. Bu özelliklere sahip olan dudak bağı, kişiye rahatsızlık verebilecek bir hale gelmiş demektir.

Frenulum fazla kısa ya da gerginse, dudağın serbestçe hareket etmesini engeller. Bu da bebeklik döneminden itibaren bazı sorunlara yol açabilir. Mesela bebekler emme sırasında zorlanabilir, çocuklar konuşurken bazı sesleri çıkaramayabilir ya da ilerleyen yaşlarda dişlerin arasındaki boşluk kapanmayabilir. Yani dudak bağı, küçük bir doku parçası olsa da günlük yaşamı etkileyebilecek kadar önemli bir yapıdır.

Dudak bağı alınmazsa ne olur?

Dudak bağı çok gerginse ve sorun yaratıyorsa alınmadığı durumda zamanla bazı problemler kalıcı hale gelebilir. Bebeklerde emme bozukluğu uzun sürerse yetersiz beslenme problemi ortaya çıkabilir. Bu durum, hem bebeğin gelişimini olumsuz etkiler hem de emzirme sırasında bebeğin anne ile kurduğu bağı zayıflatır. Anne için de bu durum oldukça yıpratıcıdır. Çünkü sürekli ağlayan, doymayan, huzursuz bir bebeği sakinleştirmek kolay değildir.

Daha büyük çocuklarda ise dudak bağı konuşmayı etkileyebilir. "p", "b", "m" gibi dudağın aktif rol oynayarak ortaya çıkardığı harfleri söylemekte zorlanabilirler. Bu da çocuğun özgüvenini etkileyen ve kendisini ifade etmesini zorlaştıran olumsuz bir durumdur.

Bir başka önemli sorun ise dişler arasındaki boşluktur. Özellikle üst ön dişlerde dudak bağı çok gerginse, dişler arasındaki boşluk kapanmaz. Ortodontik tedaviyle bu boşluk kapatılsa bile, dudak bağı alınmazsa zamanla dişler tekrar ayrılabilir. Ayrıca bu bağ, takma diş ya da protez kullanımını da zorlaştırabilir.

Frenektomi nasıl tedavi edilir? Frenektomi nedir?

Frenektomi nedir? Frenektomi dudak veya dilin altındaki bağ kısmının cerrahi olarak kesilmesi işlemidir. Bu işlem oldukça kısa sürer, genellikle 5 ila 10 dakika arasında tamamlanır. Uygulama sırasında bölgeye lokal anestezi yapılır, yani sadece işlem yapılacak yer uyuşturulur. Özellikle çocuklarda ve bebeklerde işlem çok hızlı yapılır ve çoğu zaman çocuk işlem biter bitmez oyun oynamaya devam edebilir.

Geleneksel yöntemlerde cerrah, bisturi kullanarak bağ dokusunu keser. Bu yöntemde dikiş atılması gerekebilir ve iyileşme süreci biraz daha uzundur. Ancak son yıllarda lazerle yapılan frenektomi işlemleri çok daha yaygın hale gelmiştir. Lazerle yapılan uygulamalarda kanama çok az olur, dikişe gerek kalmaz ve enfeksiyon riski minimumdur.

Lazer frenektomi özellikle bebeklerde tercih edilen bir uygulamadır. Çünkü işlem çok kısa süre içerisinde tamamlanır ve bebeğin yaşadığı rahatsızlık oldukça azdır. Ayrıca lazer işlemlerinde iyileşme süreci de daha konforludur. Birçok bilimsel yayında lazerle frenektomi uygulanan bireylerin daha kısa zamanda iyileştiği ve daha az ağrı yaşadığı görülmüştür.

Dudak bağı ameliyatı nedir?

Dudak bağı ameliyatı, yani frenektomi, dudakla diş eti arasındaki fazla gergin olan frenulumun kesilmesi işlemidir. Amaç; ağız yapısındaki olumsuz etkileri ortadan kaldırarak dudağın hareketini rahatlatmak, beslenmeyi ve  konuşmayı kolaylaştırmaktır.

Bu ameliyat hem çocuklara hem de yetişkinlere uygulanabilir. Bebeklerde emme problemi varsa, doğumdan sonraki ilk haftalarda bile işlem yapılabilir. Çocuklarda genellikle konuşma problemleri ya da diş tedavisi sürecinde değerlendirilir. Erişkinlerde ise estetik kaygılar, ortodontik tedavi ya da protez uyumu açısından gündeme gelebilir.

İşlem genellikle ayakta tedavi şeklinde yapılır. Yani hastanede yatışa gerek kalmaz. Kısa süreli bir lokal anestezi ile yapılan bu müdahale sonrasında hasta hemen evine dönebilir. Lazerle yapılan işlemlerde çoğu zaman dikişe dahi gerek kalmaz.

Frenektomi yapılmazsa ne olur?

Frenektomi yapılması gerektiği halde yapılmazsa, zamanla yaşanan şikayetler kalıcı hale gelebilir. Bebeğin sürekli emme problemi yaşaması, annenin süt üretiminin azalmasına neden olabilir. Bebek yetersiz beslenmeden ötürü gerekli kiloya ulaşamaz, anne sütü ile beslenme süreci erken sonlanabilir. Bu da hem anne hem de bebek için stresli bir süreçtir.

Daha büyük çocuklarda konuşma problemleri okul çağına kadar fark edilmeyebilir. Ancak okulda arkadaşlarıyla iletişim kurmakta zorlanan bir çocuk için bu durum özgüven eksikliğine ve sosyal çekingenliğe neden olabilir. Ayrıca ortodontik tedavi sürecinde dudak bağı alınmazsa dişlerin arası tekrar açılabilir.

Erişkinlerde ise frenulumun baskısı nedeniyle takma diş kullanımı rahatsızlık verebilir. Protez dişler yerine tam oturmaz, ağız içinde sürekli tahrişe neden olur. Bu durum konuşma, yemek yeme gibi temel aktiviteleri bile zorlaştırabilir.

Dudak bağı ameliyatı kaç yaşında yapılır?

Bu sorunun net bir cevabı yok. Çünkü ihtiyaç kişiden kişiye farklılık gösterir. Eğer bir bebekte doğumdan hemen sonra emme problemi gözlenmişse, ilk haftalarda bile frenektomi yapılabilir. Bu durumlarda müdahale ne kadar erken olursa, emme kalitesi ve süt alımı o kadar iyileşir.

Konuşma gelişimiyle ilgili bir problem varsa, genellikle 3 ila 6 yaş arasında değerlendirme yapılır. Bu yaş grubunda çocuklar daha iyi iş birliği sağlar, konuşma terapistleriyle çalışmak mümkündür ve cerrahi müdahaleler daha planlı yapılabilir.

Eğer ortodontik tedavi sırasında üst ön dişlerde boşluk varsa ve bu boşluk dudak bağından kaynaklanıyorsa, diş teli takılmadan önce ya da tedavi sürecinde frenektomi uygulanabilir. Kısacası müdahalenin zamanı yaşa değil, ihtiyaca göre belirlenir.

Dudak bağı konuşmaya engel mi?

Evet, bazı durumlarda dudak bağı konuşmayı doğrudan etkileyebilir. Özellikle dudak harfleri ile başlayan kelimeleri telaffuz etmek zordur. "p", "b", "m" gibi harflerde zorlanma, konuşmanın bozuk veya eksik anlaşılması gibi problemler görülebilir.

Konuşma sadece ses çıkarmakla ilgili değil, aynı zamanda özgüvenle de ilgilidir. Konuşma problemi yaşayan çocuklar bazen kendilerini ifade etmekte zorlanırlar, sosyal ortamlarda geri planda kalabilirler. Bu da psikolojik olarak olumsuz etkilere yol açabilir.

Ancak her dudak bağı konuşma bozukluğu yaratmaz. Bazı bireylerde frenulum belirgin olmasına rağmen hiçbir şikayet olmayabilir. Bu nedenle kesin karar, konuşma terapisti ve diş hekimi tarafından birlikte değerlendirilerek verilmelidir.

Dudak bağı ameliyatı zor mu?

Hayır, dudak bağı ameliyatı zor bir işlem değildir. İşlem süresi kısa, uygulaması kolay ve iyileşme süresi hızlıdır. Lokal anesteziyle yapılan bu işlem sırasında kişi herhangi bir acı ya da rahatsızlık hissetmez. Bebeklerde ise çoğu zaman işlem tamamlandığında ağlamaları bile geçmiş olur.

Ameliyat sonrasında ağızda hafif bir hassasiyet olabilir. Bu birkaç gün içinde geçer. Özellikle lazerle yapılan işlemlerde bu süreç çok daha konforlu geçer. Kanama, şişlik ya da enfeksiyon riski oldukça düşüktür. Ayrıca lazerle yapılan müdahalelerde çoğu zaman dikiş bile gerekmez.

Dudak bağı olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Aynanın karşısına geçip üst dudağınızı hafifçe yukarı kaldırarak dudağınızla diş etiniz arasında ince bir doku şeridi görüyorsanız, bu dudak bağıdır. Eğer bu doku çok kalınsa, diş etine kadar iniyorsa ve dudağı yukarı kaldırmakta zorlanıyorsanız bu bir problemin işareti olabilir.

Bebeklerde ise belirtiler daha farklı olabilir:

• Emme sırasında memeyi tam kavrayamama,
• Emerken çıt çıt ses çıkarma,
• Sürekli emmek isteme ama doymama,
• Annenin meme ucunda yara oluşması.

Bu gibi durumlarda bir çocuk doktoruna, çocuk diş hekimine ya da KBB uzmanına başvurmak gerekir. Kesin tanı bu uzmanlar tarafından konulabilir.

Dudak bağına hangi doktor bakar?

Dudak bağı konusunda birden fazla branş birlikte çalışabilir. İlk değerlendirme genellikle çocuk doktoru tarafından yapılır. Eğer bebekse ve emme problemi varsa, bu doktor sizi çocuk diş hekimine ya da KBB uzmanına yönlendirebilir.

Çocuk diş hekimleri (pedodontistler) bu konuda oldukça deneyimlidir. Hem teşhis koyarlar hem de gerekli durumlarda lazerle frenektomi işlemi yapabilirler. KBB uzmanları ise özellikle konuşma ve sesle ilgili problemleri değerlendirir.

Bazı durumlarda çocuk cerrahları da devreye girebilir. İleri yaşlardaki bireylerde cerrahi planlama yapılacaksa cerrahlar tercih edilir.

Üst dudak bağı yırtılırsa ne olur?

Düşüp çarptıklarında bazen bebeklerde üst dudak bağı kendiliğinden yırtılabilir. Bu tür dudak bağı yırtılması durumu çok kanamaya sebep olduğundan ilk başta korkutucu olabilir. Ancak genellikle bu durum ciddi bir sorun yaratmaz. Kanama kısa sürede durur ve doku kendini onarır.

Bazı durumlarda bu yırtılma, doğal bir frenektomi etkisi yaratır. Yani ameliyat gerektirmeden dudak bağı gevşemiş olur. Ancak yine de bu durumda bir uzmana görünmek gerekir. Çünkü nadiren de olsa doku anormal şekilde iyileşip başka sorunlara yol açabilir.

Dudak bağı genetik mi?

Evet, dudak bağı genetik olabilir. Ailede bu tür yapısal farklılıklar varsa çocukta da benzer durumlar görülebilir. Anne ya da babada dudak bağı problemi yaşanmışsa, çocukta da dudak ya da dil altındaki bağ olması olasılığı artar.

International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology dergisinde yayımlanan bir çalışmada, frenulumun yapısal özelliklerinin genetik yatkınlıkla ilişkili olabileceği belirtilmiştir. Bu nedenle aile öyküsünde dudak dil bağı sorunu olan çocuklarda erken dönemde değerlendirme yapmak daha isabetlidir.

Dudak bağı olan bebek nasıl emer?

Bu bebekler memeyi tam kavrayamaz. Genellikle emerken ağzından hava kaçar, çıt çıt sesleri gelir. Bazen memeyi bırakıp tekrar tutmaya çalışır. Uzun süre emmesine rağmen doymamış gibi davranır. Bu durum hem bebek için yorucudur hem de anne için.

Emzirme sırasında sık sık ağlama, huzursuzluk ve kilo alımında yavaşlama görülüyorsa, dudak bağı problemi olabilir. Ayrıca annenin meme ucunda çatlak, yara ve acı varsa, bu da bebeğin doğru ememediğinin bir işaretidir. Bu durumda mutlaka uzman değerlendirmesi gerekir.

Bebeklerde dudak bağını kim keser?

Bebeklerde dudak bağı genellikle çocuk diş hekimleri, KBB uzmanları ya da yenidoğan konusunda deneyimli doktorlar tarafından kesilir. İşlem kısa sürdüğü için çoğu zaman anesteziye bile gerek kalmaz. Lazerle yapılan uygulamalarda bebekler neredeyse hiç rahatsızlık hissetmez.

Bazı doğumhanelerde yenidoğan taraması sırasında dudak ve dil bağı değerlendirilir. Eğer bir sorun tespit edilirse doğumdan birkaç gün sonra işlem yapılabilir. En önemli konu, işlemi yapan hekimin bu konuda tecrübeli olması.